شیر یکطرفه یا چک ولو

مشخصات فنی شیر یکطرفه

شیر های یک طرفه یا چک ولو از لحاظ کاربردی و تحمل فشار در انواع رده و کلاس ها، موجود بوده و با مواد و متریال گوناگونی طراحی و اجرا می شوند. در ادامه به شرح ویژگی ها، عملکرد و مزایا انواع شیر یکطرفه خواهیم پرداخت.

انواع برند شیر یکطرفه

انواع برند چک ولو

شیر یکطرفه سیم (CIM)	شیر یکطرفه Persta
شیر یکطرفه داگلاس (DOUGLAS-CHERO)	شیر یکطرفه ماو (MAW)
شیر یکطرفه پترو ولو (PETRO-VALVE)	شیر یکطرفه کیتز (KITZ)
شیر یکطرفه کرون (Crown)	شیر یکطرفه فلووال (Fluval)
شیر یکطرفه رینگور (Ringor)	شیر یکطرفه متسو (Metso)
شیر یکطرفه آذر	شیر یکطرفه یورک (York)

انواع شیر یک طرفه

انواع شیر یک طرفه یا شیر خودکار به طور کلی عبارتند از:

• شیر یک طرفه دریچه ای یا لولایی
• شیر یک طرفه ویفری
• شیر یک طرفه سوپاپی

شیر یک طرفه دریچه ای

در شیر یک طرفه لولایی یا دریچه ای (Swing Check Valve)، دیسک با پین به صورت عمودی به بدنه لولا می شود. با فشار سیال دیسک تا 180 درجه در جهت ورودی بالا می رود و سیال را عبور می دهد، در ادامه با افت فشار سیال و تغییر مسیر برگشت سیال، دیسک پایین آمده و مانع برگشتن سیال می گردد. تلاطم و آشفتگی در چک ولو دریچه ای بسیار کم بوده و معمولا در طراحی خطوط پایپینگ (Piping) همراه با گیت ولو (شیر دروازه ای) و شیر خودکار یا شیر یکطرفه دریچه ای (یک طرفه نوسانی) استفاده می شود. می توان این شیر ها را هم به صورت افقی و هم عمودی نصب کرد. توصیه می شود در خطوطی که سیال دارای تلاطم و آشفتگی بوده و ممکن است با ضربه های ایجاد شده (ضربه قوچی) به دیسک و متعلقات شیر آسیبی به آن وارد شود، از این شیر استفاده نگردد.

شیر یک طرفه لولایی ویفری

ساختار کلی شیر یک طرفه دریچه ای ویفری (Swing type wafer Check Valve) یا شیر یک طرفه دریچه صفحه ای همانند شیر یکطرفه دریچه ای استاندارد بوده و تنها تفاوت آن در نوع بدنه و طریقه اتصال شیر است. بدنه این شیر ها طول کمتری نسبت به شیر دریچه ای دارند، به همین دلیل نصب و اتصال آن در خط لوله بر خلاف شیر دریچه ای که از طریق پیچ و مهره انجام می شود، به صورت بین فلنجی می باشد. در سیستم های تاسیسات به دلیل عدم وجود فضای کافی از شیر یکطرفه ویفری لولایی استفاده می شود. دیسک با حرکت 90 درجه یا همان شبه آونگی با فشار سیال حرکت کرده و سیال را از خود عبور می دهد. در حالتی که شیر باز است، افت فشار آن نسبت به سایر حالت های شیر پروانه ای (Butter Fly) کمتر می باشد.

از مزایای شیر یکطرفه لولایی ویفری می توان به وزن پایین، ابعاد کم، آب بند کردن در طرح سیت فلز به فلز و همچنین تعمیر و نگهداری آسان بخاطر قطعات کم اشاره نمود.

شیر یکطرفه سوپاپی

شیر خودکار سوپاپس یا چک ولو سوپاپی از یک دیسک و فنر تشکیل می شود. در این شیر ها دیسک با فنر به صورت افقی به سقف شیر متصل شده است. وقتی فشار سیال به میزان مورد نیاز برسد، فنر جمع شده و دیسک رو به بالا حرکت می کند، بدین شکل به سیال اجازه عبور داده می شود.

انواع شیر یک طرفه از لحاظ نحوه عملکرد

در تمامی سیستم ها و صنایع، خطوطی وجود دارند که باید از بازگشت سیال در آن خطوط جلوگیری کرد، همچنین در برخی از سیستم ها خطوط جهت حرکت سیال بر خلاف جاذبه بوده، به همین دلیل در این صنایع از شیر های یک طرفه استفاده می شود. این شیر ها بدون دخالت دست و به صورت خودکار عمل می کنند. جهت حرکت سیال با فلش روی بدنه این شیر ها نشان داده شده است و اگر شیر را خلاف جهت ببندیم خسارت جبران ناپذیری به سیستم وارد کرده ایم.

شیر یک طرفه یا شیر خودکار از لحاظ نوع عملکرد دریچه به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند که در زیر به توضیح آن ها می پردازیم.

شیر دریچه یا دیسک لولایی

در دیسک لولایی، سیستم آب بندی شامل یک دیسک و یک بازوی متصل به دیسک می باشد. بازوی این شیر به یک پین لولا شده است و کل مجموعه حول پین می چرخد. نیروی مورد نیاز برای باز شدن دیسک از حالت بسته، توسط سیال درون سیستم تامین شده و در هنگام قطع شدن جریان سیال، وزن دیسک باعث برگشتن به حالت اولیه خواهد شد.

از انواع این شیر می توان به شیر یک طرفه یا شیر خودکار با مجرا بند دوتایی (دو دیسک)، تک دیسک کورس بلند و تک دیسک کورس کوتاه اشاره نمود.

شیر دیسک بالا رونده

در شیر های یکطرفه پیستونی یا دیسک بالا رونده، نیروی سیال از زیر به دیسک وارد شده که باعث می شود دیسک از روی نشیمن شیر بلند شود و با قطع شدن جریان دیسک به روی نشیمن خود بر گردد. برای سریع تر انجام گرفتن این عمل، از یک فنر در پشت دیسک استفاده می شود. این نوع شیر های بالارونده (لیفت) به گونه ای طراحی شده اند که با کمترین فشار، قابلیت باز شدن (بالا رفتن) دارند. این شیر ها به دلیل شکل خاص ساختاری به صورت ضربه ای عمل نمی کنند و در خطوطی که تلاطم جریان وجود دارد، بسیار کاربردی هستند. از شیر دیسک بالا رونده عموما برای سیالات با ویسکوزیته پایین استفاده می شود.

این شیر انواع مختلفی دارد که با توجه به نوع دیسک آن، به دو دسته کلی پیستونی و توپی تقسیم می شود.

شیر یکطرفه توپی

از آن جا که مجرابند این شیر یک طرفه به شکل توپ می باشد آن را شیر یک طرفه توپی می نامند. هنگامی که سیال در این شیر جریان می یابد، مجرابند توپی، به سمت بالا حرکت کرده و اجازه عبور سیال را می دهد اما در شرایطی که فشار سیال کاهش پیدا می کند، این توپی آرام به جایگاه اولیه خود برگشته و باعث بسته شدن شیر می شود. در بعضی مدل ها نوعی فنر برای برگشت این توپی قرار دارد که باعث تسریع در بسته شدن شیر خواهد شد.

از مزایای این شیر، کاربری بدون صدا و همچنین اصطکاک پایین آن به دلیل کروی بودن مجرابند است.

شیر دیسک محوری یا ویفری

شیر محوری یا ویفری را می توان بصورت عمودی نیز استفاده نمود. این شیر ها معمولا در سایز های کوچک تولید می شوند. برای بسته شدن این نوع شیر از فنر استفاده می شود تا با اطمینان بیشتری بتوان از آن استفاده نمود.

شیر دیسک مایل

شیر دیسک مایل (شیبدار) برای کنترل جریان فشار شیب دار به کار می رود، بدین صورت اگر فشار پشت شیر به حد نصاب سرویس نرسد، شیر اجازه عبور به جریان را نمی دهد. همچنین اگر جریان برگشتی به حد معینی نرسد، شیر از بازگشت آن ممانعت نخواهد کرد. از شیر دیسک مایل برای انتقال مواد جامد نیز استفاده می شود. این شیر مدلی نامتقارن دارد، به همین دلیل در زمان بسته شدن بسیار سریع عمل می کند.

شیر یک طرفه دیسکی

شیر یکطرفه بشقابی یا شیر یک طرفه دیسکی (Disc Check Valve) از لحاظ ظاهری مانند شیر یک طرفه دریچه ویفری بوده و به وسیله پین یا پرچ به بدنه متصل است. این شیر هم مدل بین فلنجی دارد و هم با فنر و لولا تولید می گردد. به منظور اشغال فضای کمتر، معمولا از نوع استیل این شیر در صنایع غذایی و تاسیسات استفاده می شود. این نوع چک ولو، قابلیت باز شدن با کمترین فشار را دارد.

شیر یک طرفه دابل دیسک

شیر یکطرفه دابل دیسک (Split disk Check Valve) یا دیسک دو تیکه در دو نوع لولایی و یا فنر برگشت تولید می شود. در شیر یک طرفه با دیسک پروانه ای، دیسک های مجرابند به واسطه یک پین یا شافت که دقیقا در وسط شیر قرار دارد، در کنار یکدیگر عمل باز و بسته شدن شیر را انجام می دهند. برای تنظیم سرعت بسته شدن دیسک ها هنگام برگشت سیال و جلوگیری از آن، همچنین به منظور کمک به آب بندی بهتر و بیشتر، در پشت این دیسک ها فنر های ارتجاعی تعبیه شده است. این شیر ها برای سیال هایی که فشار بالا و آشفتگی (ضربه قوچی) دارند، می تواند بسیار کاربردی باشد. شیر یک طرفه دابل دیسک با کم ترین افت فشار باز شده و سیال را از خود عبور می دهد. با توجه به درخواست مشتری، شیر دابل دیسک تا سایز 88 اینچ تولید می گردد. در شرایطی که برای یک دیسک مشکلی یا گرفتگی ایجاد می شود، از طریق دیسک دوم جریان سیال برقرار خواهد بود و با خرابی یک دیسک خط لوله مسدود نخواهد شد.

شیر یک طرفه وزنه ای

شیر یک طرفه وزنی یا ترمز دار (Weight Check Valve) معمولا در سایز های بالا و به صورت فلنجی در دو نوع وزنه ای و وزنه ای ترمز دار تولید می شود. دیسک شیر یک طرفه وزنه ای توسط اهرم با وزنه کنترل می شود. هنگامی که فشار برگشت سیال از فشار رفت سیال بیشتر می شود، اهرم به طور خودکار جلوی برگشت سیال را می گیرد. با این وحود بستن دیسک با ضربه همراه است که این مورد در شیر یک طرفه وزنه ترمز دار رفع شده تا دیسک به آرامی بسته و مانع از برگشت سیال شود. در طراحی پایپینگ (لوله کشی صنعتی) که بازگشت جزئی سیال امکان پذیر است و پروانه باید با تاخیر بسته شود، از شیر یک طرفه وزنه ای ترمز دار استفاده می شود.

شیر یکطرفه فنر دار استیل

شیر یکطرفه فنر دار استیل از یک دیسک و فنر در قسمت پشتی آن، تشکیل شده است که با ایجاد فشار، فنر عقب رفته و منجر به باز شدن شیر می شود. از این مدل شیر های یکطرفه عموما برای هوا یا مایعات استفاده می گردند.

شیر یک طرفه فشار قوی

از انواع مختلف شیر های یک طرفه یا شیر خودکار، شیر یک طرفه فشار قوی است که کاربرد بسیار زیاد و مفیدی در حفظ طول عمر سیستم پمپ های آب و اجزا آن دارد.

مهمترین مسئله در سیستم پمپ های صنعتی جلوگیری از برگشتن سیال پمپ است، این معضل باعث بروز مشکلات بسیاری برای سیستم می شود که مهمترین آن ها خرابی و فرسوده شدن زود تر از موعد پمپ و اجزای حیاتی آن می باشد. در صنایع مختلف مخصوصا صنعت کشاورزی یا آبرسانی و برای استفاده بهینه از پمپ ها در طولانی مدت، از شیر های یک طرفه فشار قوی استفاده می شود.

از مزایای شیر های یک طرفه فشار قوی، جلوگیری از معکوس شدن جریان و ضربه سیال (چکش سیال)، جلوگیری از لرزش و صدا، جلوگیری از سایش و نشتی یا چسبندگی است. استفاده از شیر های یکطرفه فشار قوی در تمامی سیستم های پمپ نه تنها الزامی بوده بلکه برای عمر مفید آن ها ضروریست.

شیر یکطرفه برنجی

این شیر غیر برگشتی از جنس برنج که آلیاژ مس و روی است، ساخته می شود و همانطور که از نامش پیداست، از بازگشت سیال به خط ممانعت می کند. شیر یکطرفه برنجی با فشار خود سیال، باعث باز شدن دریچه می شود. بر روی دریچه این شیرآلات، یک لاستیک آب بند موجود می باشد، که باعث آب بندی هر چه بیشتر خواهد شد.

انواع شیر یکطرفه برنجی

• شیر یکطرفه سوپاپی (شیر یکطرفه فنردار): به این شیر، شیر خودکار سوپاپی و شیر خودکار فنری هم گفته می شود. در زمان برقراری جریان سیال، فنر پشت دیسک فشره شده و منجر به برقراری جریان می شود. به محض قطع شدن جریان، فنر به حالت اولیه خود بازگشته، شیر بسته می شود و مانع از بازگشت سیال خواهد شد.

• شیر یکطرفه سوپاپی توری دار: شیر یک طرفه توری دار مشابه همان چک ولو فنر دار می باشد که در یک طرف آن توری فلزی تعبیه می شود.

• شیر یکطرفه دریچه ای: ساده ترین نوع شیر، شیر یکطرفه دریچه ای است. این شیر بر خلاف شیر یکطرفه برنجی فنردار، نیاز به فشار زیادی برای باز شدن ندارد و با کمترین فشار سیال، دریچه آن باز می شود. از این شیرآلات بیشتر در صنایع آب و فاضلاب، ساختمان سازی و در ورودی پمپ ها استفاده می شود.

ابعاد شیر خودکار یا شیر غیر برگشتی

شیر یکطرفه، چک ولو یا شیر خودکار چیست؟

شیر یک طرفه یا چک ولو (check valve) که نوعی از شیر های کنترلی صنعتی است، برای کنترل سیال به اپراتور نیاز ندارد. در این شیر ها، سیال تنها از یک طرف شیر عبور داده می شود و بازگشت سیال در مسیر مخالف امکان پذیر نیست. معمولا در برخی از سیستم های لوله کشی صنعتی همراه با شیر های کشویی از یک شیر یک طرفه نیز استفاده می شود تا بدون نیاز به اپراتور، امکان کنترل سیال در فشار پایین وجود داشته باشد.

عملکرد شیر یکطرفه

برای باز شدن این نوع از شیرآلات در خطوط پایپینگ (لوله کشی صنعتی) نیاز به یک فشار حداقلی می باشد، که به آن فشار کراکینگ (Cracking) گفته می شود. با وجود این فشار حداقلی، دریچه شیر یک طرفه باز شده و باعث عبور سیال خواهد شد. فشار کراکینگ در انواع شیر ها، با سایز و جنس های مختلف متغیر است. یکی از موارد مهم در انتخاب شیر یک طرفه، بررسی فشار حداقلی (Cracking) است که در طراحی پایپینگ (لوله کشی صنعتی) و انتخاب شیرآلات باید مد نظر گرفته شود. حال اگر این فشار حداقلی کاهش پیدا کند، مجرابند این شیر، که می تواند به طور مثال دیسک باشد، به حالت اولیه خود باز می گردد، بدین صورت اگر در خطوط لوله کشی، فشار یا برگشتی داشته باشیم، هر چه سریعتر فرآیند بسته شدن شیر مانع آن می گردد.

طریقه نصب شیر یکطرفه

اگر به دنبال آشنایی با طریقه نصب شیر یک طرفه یا چک ولو هستید، توجه داشته باشید که قبل از بکارگیری و قرار دادن شیر در سرویس (خط لوله)، از سالم بودن تمام قطعات کاربردی آن می بایست اطمینان حاصل نمایید.

اقدامات ساده اما در عین حال مهم و حیاتی بدین منظور عبارتند از:

• تا جایی که ممکن است شیر را به دور از محیط آلوده، گرد و غبار، نور مستقیم خورشید و در جای خشک و بدون رطوبت نگهداری نمایید. همچنین سعی کنید شیر را تا قبل از استفاده از بسته بندی کارخانه خارج ننمایید.
• چند بار از طریق چرخاندن عملگر، دیسک را باز و بسته کنید تا از عملکرد دیسک و روان بودن آن اطمینان حاصل نمایید.
• قبل از قرار دادن شیر در سرویس (خط لوله)، خط لوله را کاملا تمیز کرده تا عاری از هر گونه جسم، مواد خارجی یا گرد و غبار شود. (در صنعت به این عمل فلاشینگ (Flashing) گفته می شود.)
• قبل از نصب شیر حتما محکم بودن تمام پیچ و مهره های آن را با آچار مناسب تست کنید.
• بر روی تمام شیر های یک طرفه یک فلش حکاکی شده است که نشانگر جهت باز و بسته شدن شیر می باشد. در هنگام نصب توجه داشته باشید که فلش حتما با سیال در یک راستا قرار بگیرد.
• شیر های یک طرفه را در مکان هایی که فضای کافی جهت انجام تعمیرات دارند، نصب نمایید.
• در هنگام نصب شیر در نظر داشته باشید که فاصله بین فلنج های شیر و فلنج های خط لوله نباید کمتر از 10 میلیمتر باشد، این مورد به دو دلیل حائز اهمیت است، اول این که بدین صورت پیشانی (فیس فلنج) آسیب نمی بیند، دوما امکان قرار دادن واشر آب بندی به خوبی فراهم می شود.
• برای آب بند کردن شیر به خط لوله، بعد از نصب پیچ و مهره ها، فلنج ها را به صورت یکی در میان و ضربدری تا زمان آب بندی کامل سفت و محکم کنید.

کلاس ها و رده های شیر یکطرفه یا شیر خودکار

• کلاس 150
• کلاس 300
• کلاس 600
• کلاس 900
• کلاس 1500
• کلاس 2500

آلیاژ های شیر یکطرفه

آلیاژ هایی که این محصولات با آن ها ساخته می شوند عبارتند از:

• ASTM A105N
• ASTM A352 LC3
• ASTM A182 LF9
• ASTM A182 F5A,F5
• ASTM A182 F11
• ASTM A182 F22
• ASTM A182 F91
• ASTM A182 F304, 304L
• ASTM A182 F316, 316L
• ASTM A216 WCB, WCC
• ASTM A217 C12
• ASTM A217 C12A
• ASTM A217 WC6
• ASTM A217 WC9
• ASTM A350 LF2
• ASTM A350 LF3
• ASTM A351 CF8, CF3
• ASTM A351 CF8M, CF3M
• ASTM A352 LC3
• ASTM A352 LCB, LCC

اجزا چک ولو

بدنه شیر خودکار

بدنه این شیر خودکار (Body Check Valve) با توجه به نوع سیال، فشار کاری و دما در انواع شیر یک طرفه فلنجی، دنده ای و جوشی تولید می شود.

مزایای شیر یک طرفه

• عدم نیاز به اپراتور
• امکان تعمیر در خط
• مقرون به صرفه
• آببندی مناسب
• مقاومت در برابر خورندگی
• عدم ایجاد صدا در هنگام باز و بسته شدن
• رسوب پذیری کم
• گستره کاربرد و قابلیت کار در فشار کم
• قابل استفاده بصورت عمودی برای انواع سیال

کاربرد شیر یک طرفه

• صنایع نیروگاهی
• کشاورزی
• فاضلاب
• موتورخانه
• تصفیه خانه آب
• کاربرد های صنعتی
• تاسیسات ساختمانی
• سیستم های انتقال هوا

محدوده تولید شیر یکطرفه

لیست قیمت شیر یک طرفه یا چک ولو

کلیه قیمت ها بدون اطلاع قبلی قابل تغییر می باشد، لطفا جهت اطلاع از آخرین قیمت ها با بخش فروش تماس حاصل نمایید.

تاریخ بروزرسانی: 1400/12/17