یونیت دندانپزشکی

یونیت دندان پزشکی چیست؟

یونیت های دندانپزشکی یکی از مهمترین تجهیزات دندانپزشکی می باشند که به عنوان اصلی ترین وسیله در مطب ها و کلینیک های دندانپزشکی وجود دارند و شامل قسمت های مختلفی می باشند که پزشک برای معاینه، جراحی و درمان بیمار در کودکان و بزرگسالان به صورت ثابت و پرتابل از آن ها استفاده می کند. یونیت های دندانپزشکی ثابت به کف زمین نصب می شوند و جا به جایی آن ها به سادگی امکان پذیر نیست اما یونیت های دندانپزشکی متحرک، به راحتی قابل جا به جایی هستند.

یونیت با صندلی دندانپزشکی فرق دارد و در واقع صندلی معاینه با امکانات بیشتر است که بیمار به راحتی بر روی آن می نشیند تا پزشک با تسلط کامل به رفع مشکل وی بپردازد، اینسترومنت ها را در دسترس پزشک قرار می دهند و استریلیزاسیون مواد مصرفی را حفظ می کنند.

 انواع یونیت دندانپزشکی

یونیت های دندانپزشکی بر اساس نحوه قرارگیری اینسترومنت ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند که تفاوت آن ها در قسمت مربوط به تابلت یا میز دندانپزشک می باشد.

یونیت دندانپزشکی با شلنگ از بالا

یونیت های دندانپزشکی با شلنگ از بالا که به آن ها یونیت با شلنگ از بالا یا یونیت شلنگ از بالا نیز می گویند، احتمال افتادن ابزار و وسایل حین فرآیند درمان را کم می کنند، از این رو دندانپزشکان بسیاری استفاده از این نوع را ترجیح می دهند.

یونیت دندانپزشکی با شلنگ از پایین

یونیت های دندانپزشکی با شلنگ از پایین که به آن ها یونیت با شلنگ از پایین، یونیت شلنگ از پایین، یونیت شلنگ آویز، یونیت تلفنی و یونیت شلنگ تلفنی نیز می گویند، راحتی پزشک در استفاده از هندپیس های متصل به شلنگ را تامین می کنند و خستگی دندانپزشک حین کار را تا حد زیادی کاهش می دهند، از این رو این نوع هم مورد توجه بسیاری از پزشکان قرار گرفته است.

اجزای یونیت دندانپزشکی

یونیت دندانپزشکی دارای ورودی جداگانه برای آب و هوا جهت راه اندازی تجهیزات مورد استفاده در دندانپزشکی از جمله اینسترومنت ها، سرنگ آب و هوا، ساکشن، کاسه کراشوار، خروجی فاضلاب و غیره هستند. همچنین شامل موارد زیر می باشد:

• صندلی برای نششستن بیمار
• پایه و بازو
• تابلت (کنسول) یا میز کنترل دندانپزشک و دستیار
• پوآر آب و هوا
• چراغ پزشکی
• کاسه کراشوار
• دوش آب و لیوان
• نگاتوسکوپ
• سیستم کنترل بلوک
• جعبه جانبی یونیت
• رگولاتور و ولوم فشار
• تابوره
• شیر برقی
• شلنگ های رابط و رابط های هندپیس
• پنومات
• Floor Box
• کمپرسور
• میکروسوئیچ یا لیمیت سوئیچ
• برد
• ساکشن دندانپزشکی

یونیت دندانپزشکی و کلیه قسمت های آن بر روی پایه و بازوی دستگاه نصب می شوند، چراغ پزشکی میزان نور مورد نیاز پزشک را فراهم می کند که نوری سرد، سفید و بدون سایه می باشد و معمولا کلیدی برای تغییر شدت نور دارند. بهترین نور برای چراغ های دندانپزشکی، نور حاصل از لامپ کوارتز-هالوژن می باشد که نوری سرد، بی سایه و سفید می باشد، از این رو برای انتخاب چراغ پزشکی مناسب بهتر است به آن توجه شود.

ساکشن دندانپزشکی به منظور خارج کردن خون آبه و بزاق تولید شده حین فرآیند درمان از دهان بیمار به مخزن دستگاه استفاده می شود و باعث کاهش ترشحات موجود در دهان فرد و فراهم شدن دید مناسب برای پزشک و راحتی بیمار می شود. مجموعه ساکشن ها و بزاق کش در یونیت را سیستم آسپیراسیون می نامند.

صندلی دندانپزشکی شامل زیر سری، نشیمنگاه و پشتی برای تکیه دادن می باشد و با تنظیم قسمت های مختلف صندلی از طریق کلید های تنظیم موجود بر روی تابلت پزشک یا دستیار، موقعیتی که شرایط مناسب برای پزشک و راحتی بیمار را فراهم کند، انتخاب می شود. درضمن در بعضی از یونیت های دندانپزشکی، پدال پایی برای تنظیم موقعیت صندلی با پا و عملکرد هندپیس ها وجود دارد که می توانند الکترونیکی و پنوماتیک باشند. پدال ها در دو نوع تک کاناله و دو کاناله وجود دارند که در حالت تک کاناله، هوا از طریق یک شلنگ وارد و از شلنگ دیگر خارج می شود اما در نوع دو کاناله، هوا از یک شلنگ وارد و از دو شلنگ خارج می شود.

تابلت دندانپزشک دارای کلید هایی برای تنظیم موقعیت صندلی، روشن و خاموش شدن چراغ پزشکی، میزان آب کراشوار و شلنگ هایی برای اتصال هندپیس های دندانپزشکی می باشد و به صورت معمول یک سینی هم به منظور قرار دادن ابزار و وسایل به میز کنترل دندانپزشکی نصب می شود. کنسول های دندانپزشکی بر اساس نیاز پزشک در حالت چپ دست و راست دست انتخاب می شوند.

پوآر یا سرنگ آب و هوا به یکی از شلنگ هایی که روی تابلت پزشک وجود دارد، وصل می شود و با استفاده از دکمه های مربوط به آب و هوا که بر روی آن وجود دارد، کار می کنند و عملکرد آن از طریق پدال پایی کنترل نمی شود. پوآر های آب و هوا در مدل های سه کاره و شش کاره طراحی می شوند و در نوع اول شامل آب سرد، هوای سرد و اسپری سرد می باشند که در حالت شش کاره همه این موارد در حالت گرم نیز وجود دارند.

تابلت دستیار در سمت مخالف دندانپزشک که دستیار قرار دارد، می باشد و معمولا کلید های تنظیمات در این قسمت نیز وجود دارد، علاوه بر آن ساکشن معمولی و ساکشن HVE دندانپزشکی که از ساکشن معمولی بزرگتر است و قدرت مکش بیشتری دارد نیز وجود دارند.

مجموعه کاسه کراشوار و دوش آب و لیوان را ابزار اسپیتون می نامند و کاسه کراشوار در واقع روشویی کوچکی است که برای شست و شوی دهان بیمار استفاده می شود و شامل محلی برای قرار گرفتن لیوان، دو شیر آب، یکی برای پر کردن لیوان و یکی برای جریان آب داخل کراشوار می باشد. کاسه کراشوار اغلب به صورت سنگی، پلاستیک و چینی ساخته می شود و در برابر مواد مورد استفاده در دندانپزشکی مقاوم است. درضمن آب مورد نیاز دوش آب و لیوان از شیر آب یا منبع موجود برای ذخیره آب، تامین می شود.

نگاتوسکوپ جهت مشاهده فیلم های رادیوگرافی استفاده می شود و ممکن است جداگانه بر روی یونیت یا به تابلت وصل باشد. در بعضی از یونیت های دندانپزشکی نیز مانیتوری به یونیت وصل می شود که به منظور نمایش و بررسی رادیوگرافی ها و تصاویر حاصل از دوربین داخل دهانی استفاده می شوند.

سیستم کنترل بلوک در سیستم های پنوماتیک برای تقسیم، قطع و وصل کردن آب و هوا در وسایل دندانپزشکی کاربرد دارد.

جعبه جانبی یونیت محلی برای قرارگیری بزاق کش، برد مربوط به منبع تغذیه، مدار ساکشن، فیلتر آب، دستگاه جداسازی آمالگام، منبع آب، رگولاتور و غیره می باشد. منبع آب موجود درون جعبه برای ذخیره سازی آب برای استفاده در هنگام قطعی آب، استفاده از سرم حین فرآیند جراحی و به کارگیری مواد ضدعفونی کننده برای شستشو و ضدعفونی شلنگ ها استفاده می شوند.

مدار ساکشن، یک سه راهی برای ایجاد مکش در دهان بیمار با استفاده از جریان آب یا هوا می باشد، جدا کننده آمالگام برای جداسازی آمالگام و جلوگیری از وارد شدن آن به سیستم فاضلاب استفاده می شود و بزاق کش به منظور مکش خون و آب از دهان بیمار با مکشی ضعیف تر از ساکشن مورد استفاده قرار می گیرد.

رگولاتور برای تنظیم فشار آب و هوای مورد نیاز برای راه اندازی ابزار و وسایل دندانپزشکی در یک مقدار ثابت استفاده می شود و ولوم برای کم و زیاد کردن میزان آب و هوا در اینسترومنت ها کاربرد دارد.

تابوره دندانپزشکی، صندلی پزشک و دستیار می باشد که از طریق جک هیدرولیکی تنظیم می شود.

شیر برقی ها برای قطع و وصل کردن جریان آب یا هوا در بخش های مختلف یونیت کاربرد دارند.

پنومات وسیله ای می باشد که با وارد کردن فشار آب یا هوا، باعث باز شدن مسیر بین ورودی و خروجی می شود.

Floor Box در زیر صندلی می باشد و شامل برق ورودی، شلنگ های آب و فاضلاب و غیره هستند.

کمپرسور وظیفه ایجاد هوای فشرده مورد نیاز در قسمت های مختلف یونیت را بر عهده دارد و میکروسوئیچ ها برای محدود سازی حرکت موتور استفاده می شوند.

شلنگ های رابط به صورت ثابت و تلفنی هستند و جهت رساندن آب و هوا از تابلت به ابزاری مانند توربین دندانپزشکی استفاده می شوند. رابط های هندپیس یا اتچمنت ها نیز به منظور رساندن آب و هوا به ابزار و وسایل مورد استفاده در دندانپزشکی کاربرد دارند و دو تا شش مسیر دارند.

جدول مسیر های موجود برای رابط در هندپیس

نحوه عملکرد یونیت دندانپزشکی

اینسترومنت های مورد استفاده در دندانپزشکی با استفاده از آب و هوا و یونیت های دندانپزشکی با هوای فشرده، آب و انرژی الکتریکی کار می کنند و تنظیم و فعال شدن عملکرد از طریق کلید یا پدال پایی صورت می گیرد.

صندلی های مورد استفاده در یونیت دارای موتور برای حرکت اجزای خود هستند و موتور مورد استفاده برای حرکت در این صندلی ها به صورت مکانیکی، نیمه هیدرولیکی و الکترومکانیکی که به آنها گیربکسی و پیچی نیز می گویند، کنترل می شود.

در سیستم های الکتریکی، الکتروموتور ها موجب تغییر ارتفاع و زاویه پشتی می شوند، جریان الکتریکی بعد از عبور از میکروسوئیچ وارد برد کنترل صندلی می شود و میزان دامنه حرکتی صندلی قابل تنظیم است.

صندلی های نیمه هیدرولیکی دارای سیستم پنوماتیک هستند و عملکرد آن ها با استفاده از موتور های هیدرولیکی می باشد که با روغن کار می کنند.

صندلی های الکترومکانیکی پرکاربردترین نوع صندلی در یونیت های دندانپزشکی هستند و دارای سیستم فرمان صندلی، الکتروموتور، گیربکس، پدال و میله مارپیچ می باشند.

در یونیت ها، کمپرسور هوای فشرده را ایجاد می کند و هوای خشک بعد از عبور از رگولاتور با فشاری که بر اساس نوع یونیت و اینسترومنت های مورد استفاده تنظیم می شود، به سیستم یونیت دندانپزشکی وارد می شود. به صورت معمول از یونیت سه خروجی برای هوای دستیار، سیستم مربوط به کنترل یونیت و هوای لازم برای سرنگ موجود در تابلت خارج می گردد.

نکات مهم در خرید یونیت دندانپزشکی مناسب

• در ابتدا لازم است ابعاد محیط و یونیت در نظر گرفته شود و یونیت دندانپزشکی با ابعاد مناسب خریداری شود.
• یونیت ها در رنگ های متنوعی ساخته می شوند، به رنگ یونیت و طراحی آن توجه شود.
• نحوه اتصال اینسترومنت ها به یونیت بررسی شود و نوع یونیت از نظر شلنگ از بالا و شلنگ از پایین بودن انتخاب شود.
• چپ یا راست بودن تابلت دندانپزشکی بر اساس راحتی پزشک انتخاب شود.
• طراحی صندلی یونیت بر اساس اصول ارگونومی باشد تا سلامت و راحتی بیمار تامین شود. در ضمن بهتر است تابوره و صندلی یونیت دارای قابلیت تنظیم ارتفاع باشند.
• بعضی از یونیت ها مجهز به سیستم فایبر اپتیک می باشند که در این شرایط، یک لامپ LED برای ایجاد نور نصب می شود، در صورت نیاز به این قابلیت توجه شود.
• در بعضی از یونیت های دندانپزشکی، تجهیزات مورد استفاده از جمله لایت کیور، جرمگیر، دوربین داخل دهانی، مانیتور و غیره وجود دارد که لازم است در صورت نیاز سفارش داده شود.
• بررسی معتبر بودن شرکت سازنده یونیت و وجود گارانتی و خدمات پس از فروش حائز اهمیت است.

نکات مهم در استفاده و نگهداری از یونیت های دندانپزشکی

• از برخورد مستقیم دست با چراغ یونیت، خودداری و برای تمیز کردن آن از دستکش یا پارچه تمیز استفاده شود.
• محور های صندلی یونیت حداقل سه ماه یکبار گریس کاری شود.
• تمیز کردن و نظافت دستگاه یونیت اهمیت ویژه ای دارد، اینسترومنت ها و دستگاه های مورد استفاده در دندانپزشکی نیز در صورتیکه قابل اتوکلاو شدن باشند، لازم است با استفاده از دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی، استریلیزاسیون شوند. درضمن قبل و بعد از اتوکلاو کردن، بهتر است روغن کاری انجام شود.
• تنظیم فشار مناسب، روغن کاری به موقع و عدم ضربه موجب افزایش طول عمر یونیت دندانپزشکی می شود.
• پس از اتمام کار، رسوبات و مواد موجود در داخل شیلنگ با استفاده از کلید برگشت ساکشن تخلیه شود، شیر آب و هوا بسته شود، چراغ یونیت در مواقع عدم استفاده خاموش شده و فیلتر داخل کراشوار نیز تمیز شود.
• در صورتیکه آب در منطقه ای دارای املاح زیاد است، پیشنهاد می شود از دستگاه سختی گیر آب استفاده شود.

کاربرد یونیت دندانپزشکی

یونیت دندان پزشکی در مطب ها، کلینیک ها و بخش مربوط به دندانپزشکی در کلیه مراکز درمانی برای معاینه، تشخیص، جراحی و درمان مشکلات مربوط به دهان، لثه و دندان کاربرد دارد.